در مطالعه اخیر منتشر شده در مجله آنتی اکسیدان ها، محققان تحقیقات موجود در مورد فواید کاروتنوئیدها را برای درک استفاده بالقوه از کاروتنوئیدها به عنوان مواد مغذی و مواد غذایی سالم مورد بررسی قرار دادند.

پیش زمینه

گیاهان حاوی ترکیبات فعال بیولوژیکی به نام فیتوکمیکال ها یا مواد مغذی گیاهی با فواید بالقوه برای سلامتی و استفاده در پزشکی، غذا و لوازم آرایش هستند. گیاهان به دلیل توانایی در کاهش استرس اکسیداتیو برای درمان بیماری های مختلف نیز مورد استفاده قرار گرفته اند.

کاروتنوئیدها، گروهی از مواد مغذی گیاهی با فواید احتمالی قلبی عروقی و ضد سرطانی هستند. این ترکیبات با رنگ روشن در موجودات فتوسنتز کننده مانند گیاهان، سیانوباکتری ها و جلبک ها یافت می شوند و با کلروفیل برای جذب طول موج های خاص نور مرتبط هستند. علاوه بر این، کاروتنوئیدها از سلول های گیاهی در برابر آسیب نور و رادیکال های سوپراکسید محافظت می کنند و واکنش پذیری گونه های اکسیژن را کاهش می دهند.

کاروتنوئیدها در سبزیجات با رنگ روشن، میوه ها، زرده تخم مرغ، کره، پنیر و غذاهای دریایی یافت می شوند. جدا از انتخاب و کشت غذاهای اصلی که منابع کاروتنوئیدی شناخته شده هستند، علاقه فزاینده ای به کشف سبزیجات و میوه های وحشی کم استفاده برای کشف منابع جدید کاروتنوئیدها نیز وجود دارد.

کاروتنوئیدها و منابع آنها

بیش از 600 کاروتنوئید به طور طبیعی وجود دارد که عمدتاً توسط گیاهان، قارچ ها و باکتری ها سنتز می شوند. همه شامل یک سیستم پیوند دوگانه مزدوج هستند که به آنها اجازه می دهد نور را در طول موج 400-550 نانومتر(nm) جذب کنند. بر اساس نوع آنها، برخی از این ترکیبات به عنوان کاروتن ها طبقه بندی می شوند که فقط دارای اتم های کربن و هیدروژن هستند و همچنین زانتوفیل ها که حاوی سایر گروه های عاملی اکسیژن نیز هستند.

کاروتن‌ها که بتاکاروتن فراوان‌ترین آنهاست، در انبه، زردآلو، انگور و هویج یافت می‌شود. لیکوپن یک کاروتن غیر حلقوی است که عموماً در سبزیجات و میوه هایی با گوشت قرمز مانند گوجه فرنگی و هندوانه یافت می شود. لوتئین فراوان ترین زانتوفیل است، در حالی که مقادیر کمتری از زانتوفیل های دیگر مانند زآگزانتین(zeaxanthin)نیز در سبزیجات سبز رنگ و غلات یافت می شود.

هویج، گوجه فرنگی، فلفل قرمز، سبزیجات سبز، انبه، هلو، زردآلو، پاپایا و مرکبات منابع اصلی کاروتنوئیدها هستند. بتاکاروتن همچنین در سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم پیچ و کاهو یافت می شود.

لیکوپن عمدتاً در میوه‌ها و سبزیجات قرمز گوشتی مانند گوجه‌فرنگی، هندوانه، گواوا صورتی و پاپایا و همچنین سبزیجات سبز رنگ مانند مارچوبه و جعفری یافت می‌شود. سبزیجات برگ سبز مانند کلم پیچ، اسفناج، خرفه، شاهی، جعفری، کلم بروکسل، کاهو و کلم بروکلی منبع قابل توجهی از لوتئین هستند، در حالی که فلفل قرمز و نارنجی منبع خوبی از زآگزانتین هستند.

علاوه بر سبزیجات و میوه ها، کاروتنوئیدها نیز در غلات، به ویژه ذرت، محصولات لبنی، ماهی و پستاندارانی که چربی زرد را ذخیره می کنند، مانند گاو و پرندگان، یافت می شود. از آنجایی که کاروتنوئیدها محلول در چربی هستند، دسترسی زیستی کاروتنوئیدها به محتوای چربی رژیم غذایی نیز بستگی دارد. علاوه بر این، حضور سایر مواد شیمیایی گیاهی مانند اسیدهای چرب، فیتواسترول ها، توکوفرول ها و پلی فنول ها نیز بر جذب کاروتنوئیدها تأثیر می گذارد.

نقش آنها در سلامت انسان

لیکوپن دارای بالاترین فعالیت رادیکال آزاد در میان 600 کاروتنوئید طبیعی است و توانایی محافظت از دی اکسی ریبونوکلئیک اسید(DNA) را در برابر استرس اکسیداتیو و جلوگیری از جهش هایی که می تواند باعث بیماری های مزمن شود را نشان داده است. مطالعات مختلف بر روی مدل‌های حیوانی، و همچنین مطالعات خارج از بدن و آزمایشگاهی با استفاده از سلول‌های کشت ‌شده، گزارش داده‌اند که کاروتنوئیدها دارای خواص ضد التهابی هستند و اثرات مفیدی در اختلالات لیپیدی و گلایسمی، و همچنین آپوپتوز و تکثیر سلول‌های تومور از خود نشان می‌دهند.

لیکوپن، به عنوان یک مکمل غذایی در درمان بیماری های قلبی عروقی مختلف استفاده شده است و به نظر می رسد اکسیداسیون کلسترول را کاهش می دهد، خواص آنتی اکسیدانی را افزایش می دهد و استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد. لیکوپن همچنین با تعدیل تولید پروتئین های دخیل در تصلب شرایین، خواص محافظتی خود را در طول پیوند شریانی نشان داده است.

کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن با کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 مرتبط هستند، در حالی که لیکوپن سطح قند خون ناشتا را کاهش می دهد. اگرچه داده‌های مربوط به خواص ضد سرطانی کاروتنوئیدها کافی نیست، مصرف کاروتنوئیدها با کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان پروستات با گیرنده منفی استروژن مرتبط است.

مطالعات قبلی همچنین گزارش داده اند که خواص ضد التهابی لیکوپن با کاهش خطر ابتلا به سرطان های مختلف مانند سرطان ریه، سینه، پروستات، تخمدان و معده مرتبط است.

خواص حفاظتی کاروتنوئیدها در برابر اشعه ماوراء بنفش برای درمان بیماری های مختلف چشمی و پوستی نیز مورد بررسی قرار گرفته است و کاروتنوئیدها در طیف وسیعی از لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار گرفته اند.

نتیجه گیری

این بررسی جامع خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی کاروتنوئیدها، منابع غذایی متعدد کاروتنوئیدها و استفاده از کاروتنوئیدهای مختلف به ویژه لیکوپن به عنوان مکمل های غذایی در درمان بیماری های مختلفرا مورد بحث قرار داد. این یافته‌ها دامنه استفاده از کاروتنوئیدها به عنوان مواد مغذی و غذای کاربردی در درمان بیماری‌های مختلف و درمان‌های زیبایی را برجسته می‌کند.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20230515/Carotenoids-potential-in-reducing-chronic-disease-risk.aspx